beschermt hennep tegen uv-straling?
KLOPPEN DE CLAIMS DAT HENNEP KLEDING JE BESCHERMT TEGEN UV-STRALING
Met de zomer voor de deur wordt het ongetwijfeld weer een thema: de UV-straling. Wat kun je ertegen doen, en kan kleding daarbij belangrijk zijn?
De belangrijkste bron van UV-straling is de zon. De ozonlaag houdt weliswaar een deel van de UV-straling tegen, maar is door luchtvervuiling steeds dunner geworden, waardoor we meer aan UV worden blootgesteld dan goed voor ons is, met forse gezondheidsrisico’s als gevolg. Een beetje UV kunnen we wel hebben en is zelfs gezond, omdat het ervoor zorgt dat het lichaam vitamine D aanmaakt. Maar over het algemeen worden we teveel aan UV-straling blootgesteld en dat kan huidkanker veroorzaken. Het risico daarop is niet alleen hypothetisch: te veel UV-straling is momenteel de belangrijkste oorzaak van huidkanker.
Belangrijk is dus om de zon te mijden, vooral op dagen of dagdelen dat de zonkracht hoog is, dus bij een onbewolkte lucht of op zomerdagen tussen ongeveer 12.00-15.00 uur. Veel info hierover vind je op de site van het KWF. (https://www.kwf.nl/kanker-voorkomen/veilig-zonnen/uv-en-zonkracht)
Waar wij in geïnteresseerd waren is de vraag in hoeverre kleding je kan beschermen tegen UV-straling, en dan met name kleding van hennep..
Poster van Centers for Disease Control and Prevention, een Amerikaanse overheidsorganisatie.
Is de UV-bescherming meetbaar?
Ja, de bescherming die kleding en stoffen bieden tegen UV-straling wordt aangegeven door een waarde, de UV Protectie Factor of UPF. Hoe minder UV-straling een stof doorlaat, hoe hoger de UPF. Een UPF van 50 of meer betekent dat 98% of meer van de UV-straling wordt tegengehouden. De Amerikaanse Skin Cancer Foundation raadt kleding aan met een UPF van 30 of meer. Een UPF van 30-49 geeft goede bescherming, een nog hogere UPF is fantastisch. Het Nederlandse KWF propageert eveneens kleding met een hoge UPF.
Uit de literatuur over het onderwerp en uit wat je kan lezen op sites over huidkankerpreventie, komen enkele zaken naar voren:
- De dikte en het gewicht van een kledingstof zijn belangrijke factoren. Dikke en zware stoffen bieden de beste bescherming omdat de straling daar moeilijk doorheen komt en de huid dus moeilijker bereiken.
- Niet alleen de dikte van het garen is daarbij van belang maar ook de structuur van de stof. Een vastgeweven zware canvas biedt een betere UV-protectie dan een licht en open weefsel of jersey.
- Ook de kleur is relevant. In de zomer kleden we ons vaak in lichte kleuren omdat die koeler zijn, maar juist de donkere kleuren bieden een betere bescherming tegen UV.
- Natte kleding vermindert de bescherming.
- De techniek waarmee een stof is gemaakt (bijvoorbeeld geweven of gebreid) en de verving (synthetisch of natuurlijk) kunnen eveneens van invloed zijn.
Allemaal leuk en aardig natuurlijk, maar op een zomerse dag kan het soms flink warm worden. En juist op zo'n dag moet je dan binnenblijven of anders zwarte, dikke en zware kleding dragen? Een alternatief is speciale kleding, gemaakt van stoffen die een UV-werende behandeling hebben gekregen. Er zijn ook producenten van biologische (kinder)kleding die gespecialiseerd zijn in UV-werende kleding. Het aanbod in deze producten is niet heel groot, vaak betreft het hoeden, zwem- en strandkleding.
En het materiaal dan?
Is er iets te zeggen over welk materiaal, welke vezel, de beste bescherming biedt? Over dat onderwerp lijkt er niet zo veel gepubliceerd te zijn, in de meeste onderzoeken worden verschillende stoffen met elkaar vergeleken en daarbij spelen (zie de bovenstaande punten) ook andere factoren een rol. We waren vooral geinteresseerd in de UV-protectie van hennep, omdat er op sommige sites nogal nadrukkelijk wordt beweerd dat deze bijzonder goed is. We vonden een artikel uit 2019, gepubliceerd in Springer Nature over de UV-protectie van bastvezels. Daarin werden ramie, vlas, hennep, kenaf en Apocynum venetum eerst gedroogd en vervolgens tot poeder gemalen. Hier werden dus geen stoffen met elkaar vergeleken maar vezels. De materialen werden getest op UV-werendheid en vergeleken met elkaar én met PET (polyester), katoen en PVA (polyvinylalcohol).
Hennep scoorde in dit onderzoek het beste, met een UPF van meer dan 50. Ook kenaf en A. venetum scoorden in dit onderzoek bijzonder goed. Opvallend was dat deze drie vezels ook een betere bescherming boden dan PET. Van dat laatste materiaal wordt vaak gezegd dat het m.b.t. de UV-bescherming beter is dan natuurlijke vezels, omdat het de UV-straling reflecteert. Uit dit onderzoek bleek echter dat de bastvezels een goede UPF vertonen, niet omdat ze de UV-straling reflecteren maar absorberen.
Perfect! Dus hennep heeft van nature een hoge UPF!
Ja, maar met betrekking tot hennep-kleding zit er tóch een haakje aan. In de hennepstengel worden de vezels die uiteindelijk tot garens en stoffen worden verwerkt, bijeengehouden door een soort natuurlijke lijmstof, lignine. In het Engels wordt het gum genoemd. Het is deze stof die de UV-straling lijkt te absorberen en zo bijdraagt aan een goede UV-bescherming. Het haakje is dat juist de lignine bij het verwerken van hennep vaak zo veel mogelijk wordt verwijderd om fijnere garens te kunnen maken, er wordt dan gesproken van 'degumming'. In de hennep die werd gebruikt in het onderzoek was de gum maar gedeeltelijk verwijderd. In welke mate dat gebeurde is niet duidelijk maar wel kan worden gesteld dat ook de wijze waarop hennep wordt bewerkt (ontdaan van lignine) de UPF bepaalt.
We concluderen dat de UPF van een aantal factoren afhankelijk is. Kleding werkt beschermend, maar als we de speciaal ontwikkelde UV-werende kleding buiten beschouwing laten, hebben we het vooral over dikkere, vastgeweven en zwaardere kleding. Als alleen naar de materiaalsamenstelling wordt gekeken, kunnen we zeggen dat hennep bijzonder goede UV-werende eigenschappen heeft. De mate van bescherming is echter ook afhankelijk van de behandeling die de vezel heeft ondergaan. Heeft een dun hennep shirt dezelfde UPF als een zwaar, donkergeverfd en dichtgeweven jasje van katoen? Om dat precies te weten zou elk kledingstuk apart getest moeten worden.
Link naar het onderzoek: